Varikosel Nədir Varikosel Necə Müalicə edilir?

Kişilərin təxminən 10-20 % Puberte sonrası görülən bir xəstəlikdir. Sonsuzluq (infertilite) şikayəti olan kişilərin isə təxminən 40 %-ində varikosel mövcuddur. Sekonder infertilite şikayəti olan kişilərdə ( əvvəldən ən az bir uşağı olan ancaq indi sonsuzluq şikayəti çəkən) isə bu nisbət 80%-in üzərinə çıxmaqdadır. Varikosel hər iki testisdə də görülə bilər. Ancaq anatomik qonşuluqları başqa /səbəbindən sol testisdə görülmə nisbəti 85%, sağ testisdə görülmə nisbəti isə % 15 ətrafındadır. Bir tərəfdəki varikosel ümumiyyətlə digər testisi də təsir etməkdədir.
Varikosel çox vaxt heç bir əlamət verməz. Ancaq bəzən aşağıdakı işarələr görülə bilər:

Testislərdə ağrı
Testislərdə kiçilmə
Testislərdə dolğunluq hissi
İnfertilite (sonsuzluq)
Gözlə görülə bilən genişləmiş damarlar
Ələ gələn genişləmiş damarlar

Varikoselin səbəb sonsuzluğa səbəb olduğu mövzusunda hələ qəti bir məlumat yoxdur. Ancaq genişləyən damarların testislərdə səbəb olduğu istilik artımının sperma istehsalını mənfi təsir etdiyi, genişləyən damarlarda yığılan qanda anormal konsentrasiyalara çatan böyrək-üstü bezi və renal məhsulların sperma meydana gəlməsini mənfi təsir etdiyi, yenə bəzi metabolik məhsulların artması və oksigenlənmənin azalmasının sperma istehsalını mənfi təsir etdiyi kimi bəzi nəzəriyyələr mövcuddur.
Bəzən xəstələr testislərində gördükləri və ya ayaqda ikən əllərinə gələn genişləmiş damarlar səbəbi ilə həkimə gəlirlər. Həkim tərəfindən ediləcək əllə müayinə ilə ümumiyyətlə diaqnoz qoyular. Bəzən ultrasonografi / Doppler gərəyə bilər.

Bütün varikoselli xəstələrə 4 gündəlik cinsi pəhrizdən sonra sperma təhlili (spermiogram) edilib sperma sayı, hərəkətliliyi və şəkilləri araşdırılmalıdır. Xəstələrin təxminən 70% ində sperma sıxlığı və hərəkətliliyi azalmış, şəkilləri pozulmuşdur. Bu xəstələrdə yüksək nisbətdə sonsuzluq görülər. Sonsuzluq şikayəti olan varikoselli kişilərdə, çox sıx ağrı şikayəti olanlarda və testislərindən biri digərinə görə mənalı kiçilmə göstərmiş varikoselli kişilərdə cərrahı müalicə təklif edilər. Müalicəyə keçmək üçün varikoselin mütləq sperma dəyərlərini pozmuş olması lazımdır. Yəni sperması normal isə müalicə edilməyə bilər.

Evli olmayan kişilərdə də varikosel tapılmış və spermasında pozulma başlamış isə müalicə edilməlidir. Əgər kişi adolesan çağda, yəni hələ yetkinliyə gəlməmiş isə və sperma verə bilmirsə bu vəziyyətdə testistə kiçilmə olub olmadığına baxılar. O tərəf testisi 10% dan çox volum itirmiş isə yenə əməliyyat endikasyonu vardır.
Testislərində ağrı olan və müayinə ilə varikosel müəyyən olunan kişilərdə bu ağrının mütləq varikoseldən qaynaqlanır olması lazım deyil. Əvvəl digər səbəblər araşdırılmalı və semptomatik müalicə edilməli, ondan sonra varikoselin müalicəsinə keçilməlidir.

VARİKOSELİN MÜALİCƏSİ ƏMƏLİYYATDIR
Əməliyyat əsnasında mikroskop istifadə edilməsi təklif edilməkdədir. Əməliyyatı kasık bölgəsindən edilən kiçik bir kesi ilə reallaşar. Testisi drene edən venler bağlanar. Sadə bir əməliyyatdır və ümumiyyətlə xəstəxana da yatmağı tələb etməz. Varikosel əməliyyatının müvəffəqiyyət şansı dəyişikdir. Mikroskopik edilən əməliyyatların müvəffəqiyyət şansı digərlərinə nisbətlə çox daha yüksəkdir. Təxminən 30-60 dq. çəkər. Bu sırada testislə əlaqədar digər meydana gəlmələrin zərər görməməsinə diqqət göstərilməlidir. Varikosel əməliyyatı diqqətli edilməz isə hidrosel (testis ətrafında maye təcrübəsi), atrafi kimi komplikasyonlar görülə bilər.

Amma son illərdə, əməliyyat texnikasında əldə edilən irəliləmələr sayəsində bu komplikasyonlara az qala heç rast gəlinilməməkdədir. Bunda cərrahın təcrübəsi əhəmiyyətlidir. Əməliyyat keçirəcək kəslərin bunu yaxşı bilməsi və əməliyyatı edəcək həkimdən də bu mövzuda məlumat alması lazımdır. Əməliyyatdan 3 ay sonra sperma istehsalında düzəlmə görülməyə başlar. Sperma tədqiqi əməliyyatdan sonrakı 3-6. ayda edilməlidir. Sperma istehsalındakı düzəlmə əməliyyat keçirən xəstələrin 50-80% ində görülər. Hamiləlik üzərindəki təsiri də yüzdə 20-69 ətrafında artmaqdadır. Azoospermi faktlarında da varikosel əməliyyatı edilməsi təklif edilsə də, müvəffəqiyyətinin daha aşağı olacağı əvvəldən ifadə edilməlidir.

Suni mayalanma tətbiqi ediləcək kişilərdə də varikosel əməliyyatı edildikdən sonra Suni mayalanmaya keçilməsi müvəffəqiyyəti artıra bilər. Əməliyyat edilən xəstələrin bir qisimində sperma dəyərləri bir az daha yüksələrək mikroinjeksiya (ICSI) yerinə peyvənd etmə (IUI) tətbiqinə keçilə bilər, hətta təbii göndər hamilə qalma şansı da əldə edilə bilər. Spontan hamiləlik təmin edilə bilməyən xəstələrdə sperma sayı, motilite və ya sperma morfologiyasındakı yaxşılaşma ilə köməkçi artıma texnikalarının müvəffəqiyyəti artmaqdadır.[ad#468x15]