aşağı dərəcəli lezyonları və genital ziyilləri önləyir. Anadolu Sağlamlıq Mərkəzi Qadın Xəstəlikləri və Doğum Mütəxəssisi Dos. Dr. Fateh Güçer, rəhm ağızı xərçəngi peyvəndi ilə əlaqədar sualları cavabladı.Rəhm Ağızı xərçəngi necə meydana gələr? meydana gəlmə səbəbləri nədir?
Rəhm ağızı xərçəngi, rəhm ağızında anormal hüceyrə çoxalmasıdır. Ən əhəmiyyətli səbəbi Human Papilloma Virus yəni HPVdir. Rəhm ağızı xərçəngi, HPV infeksiyasına cavab olaraq rəhm ağızı divarında anormal hüceyrələrin idarəsiz bir şəkildə çoxalmasıyla inkişaf edər. Bu anormal hüceyrələr bir araya gələrək şiş adı verilən kütlələri meydana gətirərlər. HPV, təmas və cinsi əlaqə yoluyla bulaşar. HPV virusunun kürt müddəti təxminən doqquz aydır. İnfeksiya təsirlərinin ortaya çıxması üçün virusu aldıqdan sonra təxminən bir ilin keçməsi lazımdır. Bir çox hadisədə infeksiya səssiz qalıb, bir neçə il HPV virusunun təsirləri ortaya çıxa bilməkdədir.
Rəhm ağızı xərçəngini önləmək ekrən yaşda tətbiq olunan peyvəndlər kimlərə tətbiq oluna bilər?
HPV peyvəndi, xüsusilə 9-13 yaş aralığındakı qız uşaqlarına tətbiq olunmalıdır. Bu yaş aralığı istəyə bağlı olaraq 26 yaşına qədər uzadıla bilər. HPV peyvəndinin canlı bir peyvənd olmadığı və hepatit peyvəndləri kimi genetik texnologiya ilə hazırlandığı üçün bir çox adama rahatlıqla tətbiq oluna bilməkdədir. Peyvənd üç doza olaraq, altı aylıq müddət içində, qoldan tətbiq olunmaqdadır. Peyvənd, oral seks yoluyla keçən HPVin səbəb olduğu ağız içi və qırtlaq xərçənglərinə qarşı da qoruyucudur. Çünki eyni mexanizm o bölgədə də işləyir.
Bu peyvəndi hər qadın etdirməlimi?
Bu peyvəndin risk altında olduğunu düşünən hər kəsə etdirməli. Əslində bütün cəmiyyəti peyvənd edəcək olsaq bundan 20-30 il sonra Azərbaycanda heç bir rəhm ağızı xərçəngi qalmaz. Ancaq bunu da şübhəsiz ifadə etmək lazımdır. Bu anda bazarda olan HPV peyvəndi xərçəngə səbəb olan tiplərdən tip 16 və 18ə qarşı qoruyucu, digər tiplərə qarşı qoruyucu deyil. Xərçəngə səbəb olan HPV virusları içində 16 və 18 bütün xərçənglərin 70%-ni meydana gətirir. Demək ki, xərçənglərin 30%-i peyvəndin qorumadığı növdən HPV tipləri ilə meydana gəlir. Yəni peyvənd olmaq demək xərçəngə tutulmama zəmanəti deyil. Peyvənd olunduğu zaman da smear daramasının eyni şəkildə davam etməsi lazımdır
Bu peyvəndi cinsi əlaqəyə girən qadınların eletdirməyəcəyi deyilir. Bunun düzgünlük payı nədir?
Peyvənd hələ heç cinsi təcrübə yaşamamışlarda daha təsirli olmaqdadır. Ancaq cinsi əlaqə burada tək meyar deyil. Qadın, cinsi əlaqə yaşamış olsa da, yüzə yaxın növü olan HPV viruslarından, xərçəngə gətirib çıxaran tipləriylə qarşılaşmadısa; bu peyvənd qoruyacaq.
Hamilələrə edilə bilərmi?
Hamiləlik əsnasında təklif edilmir amma əmizdirən qadınlara tətbiq oluna bilər. Hamiləlikdən əvvəl başlanmışsa, davam edilməz, hamiləlik sona çatdıqdan sonra yenidən peyvənd etmə edilə bilər.
Kişilər də etdirə bilərmi?
Kişilərin peyvənd edilməsi hələ müzakirə edilir. Çünki onlarda da xərçəngə gətirib çıxarmayan genital ziyillər meydana gəlir. Seçsələr kişilərin də daşıyıcı olmama adına 9-15 yaş arasında peyvənd edilə biləcəyi bildirilir.
Cinsi əlaqədə prezervativ istifadəsi HPV bulaşmasını maneə törədə bilərmi?
Prezervativlə HPVdən təəssüf ki, dəyişik nisbətlərdə olan qoruma bəlkə təmin edə bilir amma tam olaraq qorunma üçün prezervativ belə qeyri-kafidir. Çünki bulaşma üçün mütləq ki bir maye alveri lazım deyil, bədən təması ilə belə bulaşa bilir. HPV infeksiyası cinsi əlaqə sonrası hər qadına bulaşmamaqda. Virus ilə qarşılaşan insanların 80%-i bu virusu heç fərqində olmadan def etməkdədir. Ancaq 20% insanda bu virus uzun dövr sürən gizli infeksiyaya səbəb olmaqdadır. Hətta gizli infeksiyanın da 70%i immunitet sistemi tərəfindən məğlub olmaqdadır. Ancaq geriyə qalan insanlarda rəhm ağızında illər içərisində xərçəng qabaqcılı lezyonlar ortaya çıxmaqda və bəzi kəslərdə qabaqcıl lezyonlar xərçəngə irəliləməkdələr.
0 Comments