CİNSİ YOLLA BULAŞAN XƏSTƏLİKLƏR

Bu başlıq altında toplanan xəstəliklər (CUBH) iki insan arasında ibarət olan cinsi xüsusiyyətli yaxın təmasla bulaşan mikrobik(bakteriya, virus, parazitlərə bağlı) xəstəliklərdir. Əvvəllər zöhrəvi xəstəliklər olaraq xatırlanan bu xəstəliklərin bir qisimi yalızca genital bölgədə ifadə edilərə səbəb olarkən (qadında vajinal axıntı, kişidə üretradan axıntı, hər iki cinsdə genital bölgədə xora kimi), digər bir qisimi bütün bədəni təsir edən ümumi ifadə edilərə səbəb olarlar (sifilis, hepatit B və AIDS kimi).

Bu xəstəliklərin bir qisimi üçün ən əhəmiyyətli bulaşma yolu iki insanın cinsi xüsusiyyətli yaxın təması ikən (genital siğil, herpes simpleks, vajinit kimi), digər bir qisim xəstəliklər cinsi göndər bulaşmağa əlavə olaraq qan yoluyla (AIDS və hepatit Bin virusu daşıyan qanın nəql edilməsiylə bulaşması kimi, anadan körpəsinə hələ doğulmadan sifilis bulaşması kimi) və cinsi əlaqə xaricindəki yaxın təmasla da bulaşa bilməkdədir (anadan körpəsinə doğum əsnasında ya da doğum sonrasında əmizdirmə və baxım əsnasında bulaşan genital siğil, herpes simpleks və hepatit B kimi, ailə içində gündəlik həyat şərtlərinin paylaşılması nəticəsində bulaşan hepatit B kimi).

Bu qrupdakı xəstəliklərin bulaşması üçün heteroseksüel əlaqə (qadın-kişi cinsi əlaqəsi) şərt olmadığı kimi, bulaşma üçün gərçək cinsi əlaqə olmadan infeksiyasiya daşıyan birinin genital bölgəsiylə yaxın təmas belə xəstəliyi götürmək üçün kafi ola bilməkdədir (genital siğil kimi). Cinsi göndər bulaşan xəstəliklər bütün digər yoluxucu xəstəliklər kimi elanı zəruri xəstəliklər qrupunda iştirak edərlər.

Bu xəstəliklərin çoxu üçün cinsi əlaqə xaricində də müxtəlif bulaşma yolları mövcuddur. Buna görə bu xəstəliklərdən birinə tutulan adamın partnerini, ya da partnerin xəstəliyə tutulan adamı sədaqətsizliklə ittiham etməsi haqsızlıq ola bilər. Dahası CYBH-lərdə görülən başqa xəstəliklərdə də görülə bilər və yalnız qarşı tərəfi günahlandırmaq mənasızdır.

Cinsi yolla bulaşan bir xəstəliyi olan adamın xəstəliyin var olduğu zaman hissəsi içində əlaqədə olduğu kəslərə vəziyyəti bildirməsi və bu kəslərin də nəzarətdən keçmələri üçün xəbərdarlıq etməsi; müalicə bitənə qədər, həkimin təyin etdiyi müddət içərisində heç bir cinsi fəaliyyətdə olmaması ya da həkimin icazəsiylə prezervativ qoruyuculuğu altında əlaqədə olması partnerine və cəmiyyətə qarşı ən əhəmiyyətli məsuliyyətidir.