Uşaq və yetişkin cinsəlliyi

İnsan bütün bir varlıqdır. Cinsilik onun çox əhəmiyyətli və ayrılmaz parçasıdır. Sanıldığı kimi cinsi duyğu və arzular yetişkinlik çağında deyil, çox erkən uşaqlıq dövrlərindən etibarən inkişafa başlayır. Sağlam bir inkişafın təmin edilə bilməsi üçün cinsi duyğuların basdırılması, yox sayılması deyil, şüurlu bir şəkildə öyrədilməsi və istiqamətləndirilməsi lazımdır.

Uşaqlıq və yetişkinlik dövründə yaşanan bir çox təcrübə, yetişkin dövrdəki cinsi həyatı əhəmiyyətli ölçüdə təsir edir, hətta fərdin həyatına damğasını vurur.

0-3 yaş dövrü
Cinsi inkişaf doğumla birlikdə başlayar və uşaq əvvəlcə öz bədənini tanıyar. İlk cinsi məzmunlu duyğuların 18-25 aylar arasındatualet

təhsili ilə başladığı deyilə bilər. Tualet təhsili ilə birlikdə uşaq cinsi orqanını tanıyar vəhəz duyğusu ilə tanış olar. 3 yaşına qədər uşağın marağı daha çox öz bədəni üzərindədir. Hələ qarşı cins ayrı-seçkiliyini əldə edə bilməz.

3-6 yaş dövrü

Şifahi olaraq özünü ifadə edə bilən uşaq, cinsi inkişafla əlaqədar suallar soruşar. İki fərqli cinsiyyətin fərqinə varar. Bu dövr uşağın ictimailəşdiyi və digər uşaqların fərqinə vardığı dövrdür. Oyun dövrüdür. Oyunlarının bir qisimi cinsi marağını aradan qaldırmağa istiqamətlidir.

HƏKİMÇİLİK: Bu vəziyyətin yaşanması nəticəsində uşaqlar arasında həkimçilik oyunu yayılmağa başlar. Bu oyunla uşaq qarşı cinsi müayinə edərək, onun bədənini tanıyar.

EVCİLİK: Uşağın qısaca həyatı oynadığı, tanışı, yetişkin rollarını təqlid etdiyi, gündəlik həyat içində iştirak edən rolları boynuna götürüb öyrənməyə çalışdığı bir oyundur.

SAKİT YERLƏRDƏ BİR-BİRİNİ ARAŞDIRMA: Uşaqlar bir şkafın arxasında, qapı arxasında ya da boş məkanlarda bir-birlərinin bədənlərini araşdıra bilər. bir-birinizin bədəni ilə maraqlandınız. Dərhal paltarınızı geyinin, mən sizə şəkillərlə izah edim.

ARQO VƏ UYĞUN OLMAYAN SÖZ İFADƏYƏ: Uşaqların, gündəlik danışıq dilindən fərqli olan bu sözlərin başqaların tərəfindən təsdiqlənmədiyi şüuruna çatmaları uzun çəkməz, ancaq yenə də ifadəyə meyli göstərər

QARŞI CİNSƏ XAS RƏFTAR VƏ DAVRANIŞ SƏRGİLƏMƏ: Bu cür davranışlar qısa davamlı olduğunda qayğı hissinə ehtiyac yoxdur. Yalnız maraq ünsürü hesab edilməlidir. Lakin bu davranışlar uzun müddət davam etsə və öz cinsinə xas davranışlar sönməyə başlarsa, uşaq diqqətlə araşdırılmalı, lazım olan tədbirlər alınmalıdır.

MASTURBASİYA: Əl ilə ya da başqa bir obyekt ilə cinsi orqanlara toxunmaq və bundan zövq almaqdır. Ailə bu vəziyyət qarşısında anormal reaksiyalar verməməlidir. Masturbasiya təbii bir vəziyyətdir ancaq uşaqlar üçün masturbasiya yolunda getməyən bəzi şeylərində xəbərçisi ola bilər. Məsələn ana- ata dolanışıqsızlığı və ya uşağa kifayət qədər maraq və sevgi göstərilməməsi kimi vəziyyətlərdə uşaq bu davranışda olaraq həm öz içində həzz duyğusunu yaşar həm də təkliyə reaksiyasını göstərər.

Ən əhəmiyyətli həzz qaynağı cinsi orqandır. Uşaq qarşı cinsdəki ana-ataya yaxınlıq hiss edər. Cinsi məzmunlu sualları sıxlaşar. Oedipus və elektra qarışıqlığı yaşanar.

Bu dövr uşağın ən əhəmiyyətli və həyati dəyərlərinin meydana gəldiyi dövrdür. Hər uşaq bu dövrü yaşar. Bu dövrü sağlam sovuşdura bilmişdirsə bir problem olmaz ancaq bir batma yaşamışdırsa və ya ailə səhv tutumlar sərgiləmişdirsə yetişkinlikdə ciddi cinsi problemlər yaşaya bilərlər…

SƏHV TUTUMLAR NƏTİCƏSİNDƏ HANSI PROBLEMLƏR MEYDANA GƏLƏ BİLƏR?

• HOMOSEKSUALIDA (ƏKSCİNSƏLLİK)


• FRİJİDİTE (QADINDA CİNSİ SOYUQLUQ)


• EMPOTANS (İQTİDARSIZLIQ)


• FETİŞİZM


• VAJİNİSMUS


• ERKƏN BOŞALMA


• NÜMAYİŞÇİLİK, RENTGENÇİLİK

ÜÇ ƏSAS QAYDA:

• Qız uşağı atayla, oğlan isə anayla çox zaman keçirməsi,


• Ana və atanın bir-birinə olan sevgisini və hörmətini uşağın gərçək mənada hiss etməsi və görməsi,


• Uşağın qarşı cins axaranlarıyla eyni ictimai mühitdə paylaşmada olması, keçici dövrün sağlam bir şəkildə sovuşdurulmasına köməkçi olmaqdadır…

6-12 yaş dövrü

Uşaq cinsi şəxsiyyətinə xas ictimai rol və davranışları inkişaf etdirməkdədir. Cinsi enerji bədəndə bir bölgədə sıxlaşmamaqdadır. Cinsi impulslar nisbətən gizil vəziyyətdədir, yəni yox olmamışdır.

Uşaq cinsi mövzulara marağını bildirməz, ağıl tərəfindən bir az daha inkişaf etdikləri və yetişkinləşdikləri üçün cinsiliklə əlaqədar davranışlarında daha diqqətli və idarəlidirlər.
Marağı ümumiyyətlə yoldaş ətrafı və oyuna yönəlməkdədir. Oyun qrupları isə həmcinslərindən meydana gəlməkdədir. Qızlar qızlarla, kişilər də kişilərlə oynama meylinə malikdir.

Bu dövrlərdə, xüsusilə oğlanlarda sğyüş, kobud sözlərə marağı ola bilər. Az-maz eşqbazlıqlaşmalar ola bilər, bu duyğunu ən yaxın yoldaşı ilə bəzən də ana ilə paylaşılar.

CİNSİ TƏHSİL

Doğumdan başlayaraq yetişkinlik dövrünə qədər olan bir dövrü əhatə etməkdədir. Uşaqların cinsi cəhdlərini izləmək, qız və ya kişi rollarını qəbul etməsinə, öz cinsinin xüsusiyyətlərini və qarşı cinsin xüsusiyyətləri ilə bir bütünlük içində yaşamasına köməkçi olmaq məqsədiylə verilən məlumatlandırma və şüurlandırma işləridir.

CİNSİ TƏHSİLİN ƏHƏMİYYƏTİ

Uşaq öz cinsinin xüsusiyyətlərini öyrənər və cinsiyyət rollarını qazanmağa başlayar. Öz bədənini tanıyar, bədənində vara biləcək dəyişmələrə özünü hazırlayar. Qarşı cinsi tanıyar və fərqliliyi qəbul edər. Əlaqələrində sağlam və balanslı olar. Suallarının cavablarını səhv yerlərdən öyrənməz. Öz bədənini qəbul edər və özünə hörmət edər.

DİQQƏT YETİRİLMƏSİ LAZIM OLAN QAYDALAR

• Doğru zaman


• Uyğun mühit


• Uşağı və inkişaf xüsusiyyətlərini bilmə


• Sualı anlama


• Tam olaraq nəyi maraqlandığını anlama


• Kifayət qədər məlumat vermə


• Uyğun şəkildə istiqamətləndirmə


• Açıq ünsiyyət

UNUTMAYIN ƏHƏMİYYƏTLİ OLAN…

• Uşaq nə soruşur?


• Necə cavablamalıyam?


• Nə qədər cavablamalıyam?